Tại COP26, Việt Nam đã đưa ra cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050 – một mục tiêu đầy tham vọng đòi hỏi sự chuyển đổi toàn diện về kinh tế và xã hội. Tuy nhiên, để biến cam kết này thành hiện thực, yếu tố then chốt không chỉ là công nghệ hay ý chí chính trị, mà còn là huy động dòng vốn hàng trăm tỷ USD cho phát triển bền vững.

Trong bối cảnh đó, Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ – quy định về tiêu chí môi trường và xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh (gọi tắt là Quyết định 21) – được xem là bước ngoặt pháp lý quan trọng, tạo nên “luật chơi” minh bạch cho thị trường vốn xanh tại Việt Nam.

Giải mã những điểm đột phá của Quyết định 21

Trước khi Quyết định 21 ra đời, thị trường Việt Nam tồn tại một “khoảng trống” lớn: sự thiếu vắng một hệ thống phân loại (taxonomy) thống nhất trên toàn quốc để định nghĩa thế nào là một dự án “xanh”. Điều này dẫn đến nguy cơ “tẩy xanh” (greenwashing), gây khó khăn cho các định chế tài chính trong việc thẩm định và làm giảm niềm tin của các nhà đầu tư. Quyết định 21 đã giải quyết triệt để vấn đề này thông qua các quy định mới, mang tính đột phá.

1. Thiết lập “Bộ lọc xanh” với tiêu chí khoa học và minh bạch

• Dự án không chỉ cần tuân thủ pháp luật môi trường, mà còn phải chứng minh lợi ích vượt trội trong giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng biến đổi khí hậu.

• Danh mục xanh bao trùm nhiều lĩnh vực then chốt: năng lượng tái tạo, giao thông bền vững, quản lý nước, xử lý chất thải, kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp – lâm nghiệp bền vững…

• Mỗi lĩnh vực có ngưỡng kỹ thuật cụ thể. Ví dụ: dự án năng lượng mặt trời chỉ được coi là “xanh” nếu đạt chuẩn về hiệu suất và công nghệ; công trình xanh phải đạt chỉ số tiết kiệm năng lượng, vật liệu bền vững.

2. Cơ chế xác nhận độc lập, tiệm cận chuẩn quốc tế

• Cho phép tổ chức độc lập tham gia thẩm định và cấp Giấy xác nhận dự án xanh.

• Bảo đảm khách quan, minh bạch, tạo niềm tin cho các định chế tài chính, đặc biệt là nhà đầu tư quốc tế.

• Các tổ chức này phải tuân thủ tiêu chuẩn nghiêm ngặt như TCVN ISO 14065, ISO/IEC 17029, tiệm cận chuẩn EU và ASEAN.

Khơi thông dòng vốn xanh – Biến chính sách thành hành động

Quyết định 21 không chỉ định nghĩa dự án xanh, mà còn gắn trực tiếp với cơ chế tài chính ưu đãi, tạo động lực rõ ràng cho doanh nghiệp.

• Tín dụng xanh và Trái phiếu xanh: Doanh nghiệp có dự án được xác nhận xanh sẽ dễ dàng tiếp cận gói tín dụng ưu đãi với lãi suất thấp hơn, kỳ hạn dài hơn. Trên thị trường vốn, trái phiếu xanh từ dự án được chứng nhận sẽ hấp dẫn nhà đầu tư quốc tế, đặc biệt là những tổ chức quan tâm đến ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị).

• Định hướng dòng vốn đầu tư: Nhờ danh mục xanh minh bạch, các nguồn lực từ ngân sách, quỹ phát triển, hay tài chính khí hậu quốc tế (JETP, quỹ carbon) sẽ được phân bổ hiệu quả, tập trung vào lĩnh vực có tác động thực sự đến mục tiêu Net Zero.

Tác động tới doanh nghiệp và vị thế quốc gia

• Thúc đẩy chuyển đổi trong doanh nghiệp: Quyết định 21 biến ESG từ “trách nhiệm xã hội” thành “bài toán kinh tế”. Doanh nghiệp buộc phải đầu tư công nghệ sạch, nâng cao hiệu quả sản xuất nếu muốn tiếp cận dòng vốn xanh.

• Nâng cao uy tín quốc gia: Một hệ thống phân loại xanh minh bạch, tiệm cận tiêu chuẩn EU và ASEAN, giúp nâng cao uy tín môi trường đầu tư Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh các quy định toàn cầu như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) ngày càng khắt khe.

Kết luận

Quyết định 21/2025/QĐ-TTg là một trụ cột pháp lý chiến lược, biến cam kết Net Zero của Việt Nam thành hành động cụ thể. Với “ngôn ngữ chung về xanh”, chính sách này sẽ:

• Khơi thông dòng vốn xanh

• Hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tín dụng và trái phiếu ưu đãi

• Thúc đẩy đổi mới công nghệ và sản xuất bền vững

Trong tiến trình đó, Vinacontrol – Đối tác chiến lược - Sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp trên hành trình chuyển đổi xanh và phát triển bền vững.

Với bề dày 68 năm trong lĩnh vực đánh giá sự phù hợp, Vinacontrol mang đến hệ sinh thái dịch vụ toàn diện: từ kiểm kê và đo lường phát thải khí nhà kính, tư vấn xây dựng lộ trình giảm phát thải, đến lập báo cáo GHG, ESG đạt chuẩn quốc tế. Nhờ đó, doanh nghiệp không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp lý và tiêu chuẩn toàn cầu, mà còn dễ dàng vượt qua rào cản kỹ thuật, tiếp cận hiệu quả các nguồn vốn xanh và nâng cao năng lực cạnh tranh bền vững.

→ Hãy để Vinacontrol đồng hành cùng doanh nghiệp bạn trên hành trình xanh hóa – liên hệ ngay: 0243 943 3840 để được tư vấn giải pháp phù hợp!